Atopowe zapalenie skóry (AZS) inaczej zwane wypryskiem atopowym to częsta choroba dermatologiczna dotycząca milionów ludzi na świecie. Charakteryzuje się znacznym świądem, bolesną i niekomfortową suchością skóry z występującym stanem zapalnym jej zewnętrznych warstw. Podłożem tej choroby są zaburzenia układu odpornościowego, które indukują reakcje zapalne na powierzchni Na atopowe zapalenie skóry u psa może wskazywać pozytywny wynik testu skórnego przeprowadzonego przez lekarza weterynarii. Test ten pokazuje wzrost ilości przeciwciał IgE po zadziałaniu czynnika powodującego alergię. Lekarz weterynarii oceni też reakcję organizmu psa na leczenie glikokortykosteroidami. paleń skóry.10 Rycina 1. Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia na dłoni u mechanika. Rycina 2. Atopowe zapalenie skóry u chorego z wypryskiem w wywiadzie. 09_17_perry:Barie_wiekszy txt.qxp 2010-03-29 12:40 Page 12 TOM 1 NR 2 2010 • DERMATOLOGIA PO DYPLOMIE 13 A L E R G O L O G I A ZAKAŻENIA SKÓRY Atopowe zapalenie spojówek i rogówki oka to ciężka reakcja alergiczna dotykająca osoby chorujące na atopowe zapalenie skóry. Jej przebieg może nasilić się także u osób w stanie remisji choroby atopowej skóry. Poznaj przyczyny, objawy i leczenie atopowego zapalenia spojówek. Przyczyny atopowego zapalenia spojówek Atopowe zapalenie spojówek wywołuje kontakt z drażniącym Na początku warto wyjaśnić, co to znaczy skóra atopowa. Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą chorobą z nawracającymi zaostrzeniami, charakteryzującą się występowaniem zmian skórnych z uporczywym świądem, w wielu przypadkach towarzyszącą astmie oskrzelowej lub alergicznemu zapaleniu błony śluzowej nosa czy spojówek. Atopowe zapalenie skóry (ICD-10: L20) to zapalna przewlekła lub przewlekle nawracająca, niezakaźna choroba skóry, występująca często rodzinnie, zajmująca naskórek i skórę właściwą, cechująca się silnym, uporczywym świądem i typowym umiejscowieniem zmian wypryskowych na skórze. Patogeneza AZS jest złożona, a rozwój Atopowe zapalenie skóry (AZS) – należy do najczęstszych alergicznych chorób skóry. Występuje głównie u dzieci. Charakterystycznym objawem jest uporczywy świąd, zwykle nasilający się wieczorem i w nocy. Typowe symptomy to także objaw Dennie-Morgana i objaw Hertoghe’a. W zależności od wieku, zmiany lokalizują się w różnych W dermatologii i alergologii atopowe zapalenie skóry to przewlekłe, nawracające zapalenie skóry , przebiegające z okresami zaostrzeń i remisji. Choroba objawia się uporczywym świądem i liszajowaceniem skóry. Jest często i powszechnie występującym schorzeniem, które najczęściej pojawia się w dzieciństwie, ale chorują także ludzie dorośli. atopowe zapalenie skóry — najczęściej jest wywoływane przez gronkowca, wiąże się z zaczerwienieniem, swędzeniem, obrzękiem i podrażnieniem skóry [1]. Paciorkowiec na skórze — przyczyny i objawy. Do niebezpiecznych bakteryjnych zapaleń skóry należy, powodowana przez paciorkowce, róża. Atopowe zapalenie skóry to forma stanu zapalnego występującego na naszej skórze. Kto kiedykolwiek go doświadczył wie doskonale, jak bardzo uciążliwa jest ta dolegliwość. Do pewnego stopnia wpływa na wszystkie dziedziny naszego życia, a jej leczenie bywa żmudne i mało skuteczne. RF1U0q. Choroby skóry występujące w ciąży można podzielić na dermatozy swoiste, wśród których zgodnie z najnowszym podziałem wyróżnia się polimorficzne osutki ciężarnych, atopowe wykwity ciążowe, pemfigoid ciężarnych, ciążową cholestazę wewnątrzwątrobową oraz inne, jak rumień guzowaty, dermatozy występujące przypadkowo, w tym zakażenia, a także choroby skóry występujące przed ciążą. W artykule przedstawiono również możliwości terapeutyczne, które mogą lub powinny zostać zastosowane w niektórych przypadkach. Podczas ciąży skóra ulega licznym zmianom wskutek połączonych działań hormonalnych, immunologicznych i metabolicznych zachodzących w organizmie kobiety. Wśród czynników wpływających na stan skóry wymienia się: zwiększone stężenia estrogenu, progesteronu, hormonu stymulującego melanocyty (MSH) oraz zmniejszoną odporność typu komórkowego i związaną z nią zmniejszoną produkcję cytokin Th1 [interleukiny 2 (IL-2), interferonu γ (INF-γ) i IL-12] oraz podwyższoną odporność typu humoralnego i wzrost produkcji cytokin Th2 (IL-10 i IL-4). Wymienione wyżej czynniki odpowiadają za występowanie tzw. fizjologicznych zmian w Zmiany fizjologiczne w ciąży Jedną z bardzo charakterystycznych cech w ciąży, obserwowaną w 90% przypadków, jest hiperpigmentacja skóry, która obejmuje brodawki sutkowe (dodatkowa ciemna obwódka, tzw. wtórna otoczka), wargi sromowe mniejsze i okolicę krocza, przyśrodkowe powierzchnie ud, kresę białą, która przybiera barwę szaroczarną i zwana jest kresą czarną (linea negra, linea fusca). Natomiast w drugim trymestrze ciąży, szczególnie u kobiet o ciemnej karnacji, na policzkach, czole, w okolicach kątów żuchwy, nad górną wargą i nosie, pojawia się ostuda (chloasma) [1]. W ciąży powiększają się znamiona w miejscach narażonych na szczególne rozciąganie (brzuch, piersi), jednak brak jest dowodów na ich fizjologiczne ściemnienie, dlatego każde znamię barwnikowe z cechami atypii w dermatoskopii powinno być niezwłocznie usuwane ze względu na zwiększoną limfangiogenezę w ciąży [2, 3]. Przedłużenie fazy anagenowej cyklu wzrostu włosa obserwowane u kobiet ciężarnych może doprowadzić do hipertrichozy oraz do pogrubienia (ściemnienia) włosów skóry głowy, a także rozwoju owłosienia meszkowego na twarzy, ramionach, kończynach górnych, plecach i na kończynach dolnych. W ciąży obserwuje się także przyspieszony wzrost, zwiększoną kruchość, miękkość i rozwarstwienie płytek paznokciowych; wzrost aktywności gruczołów ekrynowych, a spadek aktywności gruczołów apokrynowych; spadek wydzielania łoju w dwóch pierwszych trymestrach i jego wzrost w trzecim trymestrze. W wyniku rozpulchnienia i przerostu oraz proliferacji naczyń włosowatych w I trymestrze może wystąpić zapalenie dziąseł, które trwa całą ciążę. Na dziąsłach występują nadżerki i owrzodzenia, a pacjentki skarżą się na krwawienia występujące podczas mycia zębów (objaw różowej szczoteczki). U 1–2% kobiet pojawia się także niebolesny, jednak często krwawiący, tzw. guz ciężarnych (nadziąślak), który jest ziarniniakiem naczyniowym. Pod koniec II trymestru u ponad 80% ciężarnych na skórze brzucha, sutkach i udach, głównie u osób predysponowanych genetycznie oraz u kobiet z nadmiernym przyrostem masy ciała, pojawiają się płaskie, czerwone rozstępy [4]. Choroby skóry w ciąży można podzielić na te, które pojawiają się po raz pierwszy, oraz na takie, na które pacjentki chorowały przed ciążą, a także występujące przypadkowo, podobnie jak w całej populacji [5]. Ryc. 1. Atopowe wykwity ciążowe Dermatozy swoiste dla ciąży Najczęstszą dermatozą ciążową (1 : 120–1 : 300 ciąż), która zwykle występuje u pierwiastek i pojawia się w III trymestrze ciąży, są polimorficzne osutki ciężarnych (polymorphic eruption of pregnancy – PEP). Rozwojowi tej dermatozy sprzyja ciąża mnoga, wysoka masa płodu i nadmierny przyrost masy ciała ciężarnej [6]. Etiologia choroby pozostaje niewyjaśniona. Część autorów zwraca uwagę na współwystępowanie astmy oskrzelowej u kobiet z PEP, kataru siennego oraz atopowego zapalenia skóry u ciężarnej lub w jej rodzinie [6, 7]. Inni z kolei uważają, że za rozwój dermatozy odpowiedzialna jest ekspozycja na włókna kolagenu, do której dochodzi w wyniku rozciągnięcia skóry brzucha. Przypuszcza się także, że za rozwój choroby może być odpowiedzialna ekspozycja na DNA płodów męskich. Zmiany skórne w postaci swędzących grudek, zlewnych wykwitów rumieniowo-obrzękowych i pęcherzyków początkowo pojawiają się w obrębie rozstępów, a następnie szerzą się na boczne powierzchnie tułowia i kończyn. Na ogół nie zajmują skóry twarzy. Mimo że pierwsze wykwity pojawiają się na skórze brzucha, okolica pępka pozostaje wolna od zmian. Chorobie towarzyszy bardzo nasilony świąd, co znacznie upośledza jakość życia ciężarnej. Zmiany chorobowe utrzymują się ok. 6 tygodni, ustępują kilka dni po porodzie. Rokowanie dla matki i dziecka jest bardzo dobre. Polimorficzna osutka ciężarnych nie nawraca w kolejnych ciążach. U większości kobiet w terapii stosuje się głównie leki objawowe, w tym emolienty i ewentualnie preparaty glikokortykosteroidowe o słabej i średniej sile działania. Do rozważenia pozostają leki przeciwhistaminowe, cetyryzyna i loratadyna. Skuteczna bywa także fototerapia UVB311 nm [8]. Kolejną dermatozą swoistą dla ciąży, także przebiegającą ze znacznym świądem, są atopowe wykwity ciążowe (atopic eruption of pregnancy – AEP). Według najnowszych poglądów AEP stanowi nakładanie się obrazów świerzbiączki ciężarnych, swędzącego ciążowego zapalenia mieszków włosowych oraz atopowego zapalenia skóry, które może po raz pierwszy wystąpić w ciąży lub ulec w tym okresie zaostrzeniu [9, 10]. Atopowy wykwit ciążowy rozpoczyna się zwykle w I trymestrze ciąży. U ok. 80% pacjentek zmiany skórne występują po raz pierwszy, u pozostałych 20% choroba stanowi zaostrzenie wcześniej rozpoznawanego atopowego zapalenia skóry. W zależności od rodzaju zmian skórnych i ich lokalizacji niektórzy autorzy wyróżniają typ E – wypryskowy, w którym wykwity w postaci rumieniowych ognisk lokalizują się w typowych miejscach dla atopowego zapalenia skory, oraz typ P (papules) – grudkowy, w którym głównymi wykwitami są grudki lokalizujące się na kończynach i tułowiu (ryc. 1). Najczęściej obydwa typy współwystępują. U części kobiet stwierdza się zwiększone stężenie immunoglobuliny E, rodzinny wywiad atopowy oraz często suchą skórę. Choroba nie stanowi zagrożenia dla płodu, jednak często nawraca w kolejnych ciążach. Podstawą leczenia jest stosowanie emolientów oraz – gdy to niezbędne – preparatów steroidowych nowej generacji, np. pirośluzanu mometazonu. W niektórych przypadkach można na krótki okres włączyć ogólnie steroidy; lekiem z wyboru jest prednizolon (bezpieczne dawki wynoszą poniżej 10–15 mg/dobę). Dermatozą, która także nawraca w kolejnych ciążach, a przy tym stanowi jedną z najcięższych, jest pemfigoid ciężarnych. Ta rzadka choroba o podłożu autoimmunologicznym zwykle występuje w III trymestrze ciąży, a jej początek obserwuje się nawet kilka dni po porodzie. Dokładny mechanizm autoimmunizacji pozostaje nieznany. Stwierdzane przeciwciała przeciwko antygenowi BP180 są takie same jak występujące w pemfigoidzie pęcherzowym. Być może źródłem przeciwciał są rozpadające się komórki syncytiotrofoblastu w obrębie kosmków łożyska [11]. Poza ciążą pojedyncze przypadki pemfigoidu pęcherzowego odnotowano w przebiegu zaśniadu groniastego i raka trofoblastu. Rozpoznanie choroby opiera się na wynikach badania immunopatologicznego. Miano krążących przeciwciał przeciwko BP180 koreluje zwykle z nasileniem objawów na skórze. W immunofluorescencji pośredniej obecne są złogi składowej C3 dopełniacza na granicy skórno-naskórkowej. Wysiew zmian skórnych w postaci rumieni, bąbli pokrzywkowych, grudek obrzękowych, a w późniejszym etapie pęcherzyków i pęcherzy jest zwykle poprzedzony bardzo silnym świądem w okolicy okołopępkowej i pępka (ryc. 2). W okresie okołoporodowym pemfigoid może ulec zaostrzeniu. Choroba zwykle ustępuje do 6 miesięcy po porodzie, jednak może nawracać w kolejnych ciążach. Zdarza się, że jest indukowana lekami antykoncepcyjnymi lub miesiączką. Ryc. 2. Pemfigoid ciężarnych Przeciwciała przeciwko antygenowi BP180 reagują także z łożyskiem, powodując stan zapalny kosmków łożyskowych, co w konsekwencji może doprowadzić do zahamowania wzrostu płodu, a także porodu przedwczesnego. U ok. 10% noworodków mogą wystąpić zmiany pęcherzowe, które jednak szybko ustępują. W leczeniu poleca się stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów – na początku o słabszej sile działania, a jeżeli okażą się one nieskuteczne, można włączyć priopionian klobetazolu, jednak na krótki czas. W ciężkich przypadkach pemfigoidu stosuje się prednizolon doustnie w dawce 0,3–0,5 mg/kg na dobę. Alternatywne metody terapii to stosowanie cyklosporyny A, immunoglobulin dożylnie lub plazmaferezy [12]. Dermatozą swoistą dla ciąży jest także cholestaza wewnątrzwątrobowa (intrahepatic cholestasis of pregnancy – ICP), w której nie stwierdza się pierwotnych wykwitów skórnych, a dominującym objawem jest świąd. Nagły i uporczywy świąd zwykle rozpoczyna się na dłoniowej powierzchni rąk oraz na podeszwowej powierzchni stóp. Szczególnie dokuczliwy bywa nocą. Wtórnie do drapania mogą wystąpić przeczosy i guzki przypominające świerzbiączkę guzkową. U ok. 20% ciężarnych po kilku tygodniach trwania świądu może wystąpić żółtaczka, jednak nie jest to objaw dominujący w cholestazie ciążowej, dlatego w każdym przypadku wystąpienia żółtaczki należy wykluczyć wirusowe zapalenie wątroby. Markerem biochemicznym choroby jest zwiększone stężenie kwasów żółciowych w surowicy (wartości powyżej 10 µmol/l), zwiększona aktywność enzymów wątrobowych i hiperbilirubinemia. Wzrost stężenia kwasów żółciowych koreluje ze stopniem zagrożenia dla przebiegu ciąży. Choroba w 44% przypadków jest obarczona porodem przedwczesnym oraz w około 2% zgonem wewnątrzmacicznym płodu. Po porodzie świąd ustępuje w ciągu 48 godzin, jeżeli jednak utrzymuje się około miesiąca należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku przewlekłych schorzeń wątroby. W kolejnych ciążach zdarzają się nawroty ICP. W leczeniu ICP stosowany jest kwas ursodeoksycholowy w dawce 15 mg/kg na dobę [13]. Rumień guzowaty (erythema nodosum) w ciąży wynika prawdopodobnie z odpowiedzi immunologicznej organizmu na stosunek stężenia progesteronu do estrogenów; w jego patogenezie odgrywają rolę kompleksy immunologiczne. Zmiany chorobowe w postaci bolesnych, zapalnych guzów występują na wyprostnych powierzchniach podudzi na ogół w I lub na początku II trymestru ciąży. Zwykle choroba ustępuje po 3–6 tygodniach, na ogół bez leczenia farmakologicznego, i nie stanowi zagrożenia dla ciężarnej ani dla płodu. Zaleca się elewację kończyn i prowadzenie oszczędzającego trybu życia [5, 8]. Infekcje wirusowe w ciąży mogą stanowić zagrożenie dla płodu, jeżeli wystąpią we wczesnym okresie. Półpasiec ciężarnej nie stanowi zagrożenia dla płodu, ale pierwotna infekcja wirusem ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus – VZV) w początkowych tygodniach ciąży może prowadzić do płodowego zespołu ospy wietrznej. Matkom seronegatywnym, które miały kontakt z wirusem w ciągu ostatnich 72 godzin, należy podać immunoglobuliny przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi. Potwierdzone zakażenie VZV należy leczyć acyklowirem. Z kolei wystąpienie pierwotnej lub nawrotowej infekcji wirusem opryszczki pospolitej (herpes simplex virus – HSV) narządów rodnych podczas porodu jest wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego (ryzyko dla dziecka wynosi ok. 30%). Przy opryszczce nawrotowej można stosować w ostatnich 4 tygodniach ciąży acyklowir [5, 8]. W wielu krajach uważa się, że jedną z najczęstszych przyczyn obumarcia płodu jest zakażenie ciężarnej parwowirusem B19, czynnikiem etiologicznym rumienia zakaźnego. Zmiany skórne to swędząca siateczkowa osutka z bólami stawów i gorączką. Źródłem zakażenia mogą być dzieci, u których przebieg tego schorzenia jest łagodny, jednak zakażają one innych jeszcze przed wystąpieniem zmian skórnych. W przypadku podejrzenia rumienia zakaźnego u ciężarnej należy oznaczyć przeciwciała w klasie IgM p/B19 oraz α-fetotoproteinę. W leczeniu stosuje się immunoglobuliny dożylnie [14]. Istotnym zagrożeniem dla rozwoju płodu jest także wystąpienie w pierwszych tygodniach u ciężarnej łupieżu różowego Giberta. Zgodnie z analizą Drago i wsp. w 61 przypadków choroby stwierdzono zwiększone ryzyko poronienia u 8/61 (13%), a u 8/14 (57%) w ciągu pierwszych tygodni ciąży. Czynnikiem odpowiedzialnym za dysfunkcję płodu jest wirus HHV 6, który może zakażać płód przez łożysko, powodując przedwczesny poród z hipotonią noworodka [15]. Podsumowanie Choroby skóry w ciąży stanowią zwykle wyzwanie dla lekarza dermatologa. Główną zasadą, jakiej należy przestrzegać, jest stosowanie jak najmniejszej ilości leków. Decyzje terapeutyczne powinno się zawsze konsultować z ginekologiem położnikiem. U ciężarnych nie powinno się także stosować wielu zabiegów, w tym elektrokoagulacji, elektroforezy, peelingów chemicznych, wstrzykiwania toksyny botulinowej czy wypełniaczy. Kobiety w ciąży nie powinny także korzystać z kriokomory i sauny. Częstym problemem dermatologicznym, z jakim mamy do czynienia u wielu ciężarnych, jest świąd skóry, który znacznie obniża jakość życia ciężarnych. Świąd jest objawem każdej z dermatoz swoistych dla ciąży, dlatego znajomość dodatkowych objawów choroby może pomóc we właściwej diagnozie i skutecznym zwalczaniu schorzenia. Świąd u kobiet w ciąży może także być objawem wtórnym do chorób systemowych, takich jak cukrzyca czy choroby nerek i tarczycy, lub wynikać, na co zawsze warto zwrócić uwagę, z nadmiernej suchości skóry. Piśmiennictwo Bolanca I., Bolanca Z., Kuna K., Vuković A. i wsp. Chloasma – the mask of pregnancy. Coll Antropol 2008;, 2: 139–141. Bieber Martires Driscoll i wsp. Nevi and pregnancy. J Am Acad Dermatol 2016; 75: 661–666. Still R., Brennecke S. Melanoma in pregnancy. Obstet Med 2017; 10: 107–112. Antoszewski B., Fijałkowska M., Zarębska A. i wsp. Rozstępy w ciąży – czynniki ryzyka i metody zapobiegania. Pol J Cosmetol 2010; 13: 235–241. Burgdorf Plewig G., Wolff i wsp. Dermatologia Braun-Falco. Tom 2. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010. Rudolph Al-Fares S., Vaughan-Jones i wsp. Polymorphic eruption of pregnancy: clinicopathology and potential trigger factors in 181 patients. Br J Dermatol. 2006; 154: 54–60. Aronson IK, Bond S, Fiedler VC i wsp. Pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy: clinical and immunopathologic observations in 57 patients. J Am Acad Dermatol 1998; 39: 933–939. Reich A., Heisig M., Szczęch J.. Dermatozy ciężarnych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018. Ambros-Rudolph Sticherling M. Specific dermatoses of pregnancy. Hautarzt 2017; 68: 87–94. Roth Cristodor P., Kroumpouzos G.. Prurigo, pruritic folliculitis, and atopic eruption of pregnancy: Facts and controversies. Clin Dermatol 2016; 34: 392–400. Sadik Lima Zillikens D. Pemphigoid gestationis: Toward a better understanding of the etiopathogenesis. Clin Dermatol 2016; 34: 378–382. Huilaja L., Mäkikallio K., Hannula-Jouppi K. i wsp. Cyclosporine treatment in severe gestational pemphigoid. Acta Derm Venereol 2015; 95: 593–595. Gabzdyl Schlaeger Intrahepatic cholestasis of pregnancy: a critical clinical review. J Perinat Neonatal Nurs 2015; 29: 41–50. Keighley Skrzypek Wilson A. i wsp. Infections in pregnancy. Med J Aust 2019; 211: 134–141. Drago F., Ciccarese G., Herzum A. i wsp. Pityriasis Rosea during Pregnancy: Major and Minor Alarming Signs. Dermatology 2018, 234: 31–36. Atopowe zapalenie skóry nazywane jest problemem XXI wieku – uważa się, że może występować nawet u 20% populacji. Tak jak w przypadku wielu innych chorób skóry, odpowiednio zbilansowana dieta odgrywa ogromne znaczenie w przebiegu tego schorzenia. Jakie są zalecenia żywieniowe przy atopowym zapaleniu skóry? Co jeść przy AZS, a czego unikać? Atopowe zapalenie skóry u dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba o nawrotowym charakterze, która najczęściej rozpoznawana jest już w okresie dzieciństwa – w 85% przypadków pojawia się przed ukończeniem 5. roku życia. Patofizjologia atopowego zapalenia skóry wciąż nie jest do końca poznana, jednak uważa się, że przyczyny atopowego zapalenia skóry są wrodzone i częściej występuje u dzieci, których oboje rodziców choruje na AZS często bywa również sprzężone z innymi chorobami alergicznymi – nawet w 50% przypadków współistnieje z astmą lub katarem Przyczyną atopowego zapalenia skóry jest uszkodzenie bariery ochronnej skóry ( zaburzone działania filagryny – białka, które wpływa na prawidłową budowę skóry). Charakterystyczne w jej przebiegu jest świąd, nadmierna suchość skóry, a kontakt z alergenem powoduje pojawienie się zaczerwienienia, grudek, pęcherzyków, a nawet małych U osób dorosłych zmiany charakterystyczne dla wyprysku atopowego umiejscawiają się symetrycznie, głównie na twarzy, górnej części ciała oraz na grzbietach dłoni. Dominującym objawem w przebiegu AZS jest świąd, który bywa czasem bardzo uporczywy. Ma on charakter stały lub napadowy, a pojawiający się w nocy może nawet powodować Terapia atopowego zapalenia skóry jest czasem bardzo trudna i długotrwała. Jej celem nie jest wyleczenie AZS, a utrzymanie jak najdłuższych okresów remisji i dobrego stanu ogólnego chorego. Podstawę stanowi leczenie przeciwzapalne, objawowe i wzmacniające naturalną warstwę skóry. W zależności od wieku pacjenta i nasilenia zmian na skórze może być zastosowana również fototerapia, leczenie immunosupresyjne lub Czy dieta ma znaczenie w przebiegu atopowego zapalenia skóry? Oś skóra-jelita w patomechanizmie AZS Wyróżniane są dwa rodzaje atopowego zapalenia skóry – alergiczny i niealergiczny AZS. Atopowe zapalenie skóry o typie alergicznym, tak jak inne choroby atopowe, związane jest z podwyższonym stężeniem immunoglobuliny IgE. Jest to jedno z białek układu odpornościowego, którego zadaniem jest walka z antygenami i aktywowanie naturalnych mechanizmów obronnych układu immunologicznego. U osób z alergiami, w tym z AZS, immunoglobuliny IgE nadmiernie reagują na dany czynnik uczulający, produkowana jest nadmierna ilość histaminy, czego wynikiem są objawy alergiczne takie jak wypryski, obrzęki, kaszel czy W latach 90. ubiegłego wieku przeprowadzono badanie, które dotyczyło dzieci z podejrzeniem alergii. Wykazało one, że 56% z nich ma podwyższone stężenie całkowitego IgE we krwi. Co więcej, u przeważającej liczby pacjentów z atopowym zapaleniem skóry stwierdza się podwyższony poziom tej immunoglobuliny, nawet do kilkunastu tysięcy IU/ Przyczyny atopowego zapalenia skóry można więc dopatrywać się w mechanizmach immunologicznych – zarówno w natychmiastowych reakcjach IgE zależnych, jak i w opóźnionych reakcjach związanych z nadprodukcją specyficznych pokarmowo immunoglobulin IgG. Badania dowodzą, że eliminacja najczęstszych alergenów pokarmowych, takich jak mleko, orzechy ziemne, jaja, soja, pszenica, owoce morza, już w ciągu trzech tygodni skutkuje znaczną poprawą kondycji Zaostrzenie zmian skórnych po spożyciu takich alergenów znacznie częściej obserwuje się u dzieci. Dieta przy atopowym zapaleniu skóry (AZS) – czy warto stosować dietę eliminacyjną? Stosowanie diety eliminacyjnej w przebiegu atopowego zapalenia skóry jest tematem budzącym wiele kontrowersji, bowiem nie ma badań naukowych potwierdzającej jej skuteczność. Nie jest zalecane stosowanie diety eliminacyjnej u wszystkich osób z atopowym zapaleniem skóry. Uczulenie na dany składnik żywieniowy powinno być udokumentowane objawami chorobowymi, które występują po spożyciu danego Dietę eliminacyjną mogą rozważyć osoby, które atopowe zapalenie skóry przechodzą bardzo Przed wprowadzeniem diety eliminacyjnej warto zasięgnąć opinii dietetyka oraz alergologa, aby nie doprowadzić do niedoborów żywieniowych i innych groźnych dla zdrowia powikłań. Co więcej, dieta eliminacyjna zdecydowanie nie jest polecana dzieciom. Badania naukowe dowodzą, że takie ograniczenia dietetyczne u najmłodszych mogą zwiększać ryzyko rozwoju uczulenia na poszczególne alergeny pokarmowe. Atopowe zapalenie skóry – co jeść a czego unikać? Dieta u osób z atopowym zapaleniem skóry ma ogromne znaczenie - podstawą diety u osób z AZS jest wykluczenie produktów, na które stwierdzono alergię w badaniach alergologicznych. Do alergenów pokarmowych najczęściej raportowanych u pacjentów z AZS zalicza się: białka mleka krowiego, białka jaja kurzego, pszenicę, soję, pszenicę, orzeszki ziemne, kakao, ryby, skorupiaki, owoce (szczególnie cytrusowe) oraz konserwanty, barwniki czy dodatki wzmacniające smak i Pokrywa się to z opublikowaną w 1999 roku przez Komisję Kodeksu Żywnościowego listą pokarmów, które są najczęstszą przyczyną W atopowym zapaleniu skóry najlepiej sprawdzi się dieta wykluczająca jeden lub kilka pokarmów, które wywołują ostre objawy alergiczne. American Academy of Dermatology u osób z AZS i potwierdzoną alergią na jaja zaleca wykluczenie z diety jaja kurzego, ponieważ udowodniono, że takie postępowanie może znacznie złagodzić przebieg atopowego zapalenia Kolejnym silnym alergenem, na które osoby z AZS powinny zwrócić szczególną uwagę jest pszenica. U wielu osób z wypryskiem kontaktowym obserwuje się podwyższony poziom antygenów przeciwko gliadynie – białku występującemu w tym zbożu. Podstawę powinny stanowić zdrowe nawyki żywieniowe i utrzymywanie prawidłowej masy ciała – tak jak w przebiegu każdej innej choroby skóry. W codziennym jadłospisie powinny znajdować się owoce i warzywa, które wykazują działanie przeciwzapalne oraz tłuste ryby, orzechy i migdały, które są cennym źródłem tłuszczów Korzystny wpływ na przebieg AZS wykazywać kwas γ-linolenowy, który w dużych ilościach znajdziemy np. w czarnej porzeczce. Badania dowodzą, że kwas ten jest może łagodzić stany zapalne skóry i zmniejszać przeznaskórkową utratę wody. Co więcej, osoby z atopowym zapaleniem skóry powinny zwrócić uwagę na odpowiednie spożycie DHA, który może łagodzić objawy Do swojej diety warto wprowadzić również kurkuminę, która wykazuje działanie W wielu przypadkach na stan skóry osób z atopowym zapaleniem skóry źle wpływają produkty, które są bogate w histaminę lub stymulują jej wytwarzanie. Są to wędliny, sery dojrzewające, konserwy rybne, czerwone wino, jak również pomidory, truskawki, czekolada, orzechy ziemne i suszone owoce. Z zaostrzeniem przebiegu AZS może wiązać się również nadmierne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych – tłustego nabiału, mięsa, słodyczy oraz Suplementacja w atopowym zapaleniu skóry Z uwagi, iż AZS jest ściśle związany ze stanem jelit i układem immunologicznym, wsparciem w walce z atopowym zapaleniem skóry może być suplementacja probiotykami. W 2005 roku przeprowadzono badanie, które sugeruje, że suplementacja Lactobacillus fermentum poprawia przebieg oraz ciężkość Inne badania wykazują, że połączenie doustnych preparatów probiotycznych w atopowym zapaleniu skóry u młodych pacjentów zmniejsza konieczność miejscowego stosowania Przed rozpoczęciem suplementacji warto jednak skonsultować się z lekarzem, aby mając na uwadze nadwrażliwości pokarmowe, dobrał odpowiedni, dobrze przebadany i bezpieczny probiotyk na podstawie badania mikroflory Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych zaleca również w przypadku niedoboru suplementację witaminy D. Chorzy na atopowe zapalenie skóry obok chorych na astmę należą do grupy ryzyka – deficyt witaminy D może mieć zasadniczy wpływ na rozwój i przebieg AZS. Witamina D bowiem poprawia szczelność bariery naskórkowej oraz zwiększa ekspresję peptydów antybakteryjnych, które zmniejszają ryzyko zakażeń bakteryjnych. Co więcej, witamina D jest również ważnym modulatorem odpowiedzi immunologicznej, która jest niezwykle istotna w wyprysku Bibliografia: Woldan-Tambor, A., & Zawilska, J. B. (2009). Atopowe zapalenie skóry (AZS)–problem XXI wieku. Terapia i Leki, 65(11), 804-811., Świerczyńska-Krępa M., Atopowe zapalenie skóry, Atopowe zapalenie skóry, Lek. med. Małgorzata Wanat-Krzak, prof. dr hab. med. Ryszard Kurzawa, Atopowe zapalenie skóry - pierwsza manifestacja kliniczna choroby alergicznej, Durska G., Badanie przeciwciał swoistych IgE w alergii pokarmowej, Gackowska-Lisińska M., Wielokierunkowe wsparcie w terapii Atopowego Zapalenia Skóry (AZS), Grabowska M., Rola osi skóra – jelita w patomechanizmie atopowego zapalenia skóry, Z sercem o atopii, Znaczenie diety w AZS, Wróbel, O. (2017). w atopowym zapaleniu skóry., Surmela P., Dieta przy atopowym zapaleniu skóry (AZS), Nowa Farmacja, Atopowe Zapalenie Skóry a dieta - co wolno jeść, czego należy unikać? Dronka-Skrzypczak J., Atopowe zapalenie skóry – dieta i probiotykoterapia mogą pomóc!, Kostecka A., Priobiotyki wskazane w leczeniu AZS, Gałęcka, M., Basińska, A. M., & Bartnicka, A. (2019). Znaczenie mikrobioty jelitowej w przebiegu atopowego zapalenia skóry (AZS)—nowoczesne metody profilaktyki i leczenia. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 13, No. 5, pp. 195-206)., Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych, Witamina D, Wybierając odpowiedni krem na atopowe zapalenie skóry, upewnij się, że jego formuła jest bezpieczna dla skóry podrażnionej, wrażliwej i alergicznej. Skóra atopowa potrzebuje przede wszystkim ukojenia i wyciszenia. Najlepsze działanie wykazują substancje natłuszczające i nawilżające, które nie tylko łagodzą objawy atopii, ale też będą wspomagać naturalną odbudowę odporności skóry. Przeanalizowaliśmy składy najpopularniejszych kosmetyków przeznaczonych do codziennej pielęgnacji skóry atopowej i wybraliśmy nasze TOP 10. Sprawdź nasz ranking i wybierz dobry krem na atopowe zapalenie skóry, który powinien się znaleźć na Twojej półce. spis treści I Miejsce Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin II Miejsce Aderma Exomega Control – Emolinetowy krem na atopowe zapalenie skóry III Miejsce Uriage Xémose Krem na atopowe zapalenie skóry IV Miejsce CutisHelp E Krem konopny na dzień V Miejsce Bioderma Atoderm Nutritive VI Miejsce Cetaphil Moisturizing Night Cream VII Miejsce Oillan Balance Multilipidowy krem do twarzy VIII Miejsce SVR Hydraliane Extra Riche Balsam intensywnie nawilżający do twarzy IX Miejsce Iwostin Purritin Rehydrin X Miejsce Jowaé Gel Vitaminé Hydratant Énergisant Ranking kremów do skóry atopowej Miejsce 1 Natłuszczający balsam do skóry atopowej Atopicin Nasza ocena: 10/10 Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin Dermokosmetyk przeznaczony do codziennej pielęgnacji skóry z atopowym zapaleniem. Bezpieczny dla dorosłych i dzieci. Krem jest częścią zestawu linii dermokosmetyków Atopicin przeznaczonych do kompleksowej pielęgnacji twarzy i ciała. W skład zestawu wchodzi: szampon (200 ml) balsam do mycia ciała (200 ml) balsam natłuszczający do ciała (500 ml) krem na dzień (50ml) krem na noc (50ml) krem pod oczy i na powieki (15ml) mazidło do suchej skóry (200ml) olejek myjący do twarzy (100ml) Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Olej konopny – regeneruje uszkodzenia i działa przeciwstarzeniowo. Olej ze słodkich migdałów – wspomaga oczyszczanie skóry z martwych komórek. Olej z glistnika – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne. Ekstrakt z lukrecji – wzmacnia skórę, uodparnia ją działanie czynników zewnętrznych. Witamina E – przeciwutleniacz o silnych właściwościach przeciwstarzeniowych. Bisabolol – skutecznie łagodzi świąd, podrażnienia i przyspiesza gojenie ran. Posiada neutralne pH, może więc być stosowany również do skóry wrażliwej i alergicznej. Łagodzi objawy atopii, wyciszając stany zapalne. Koi podrażnienia i zaczerwienienie. Poprawia elastyczność, napięcie i jędrność skóry. Działa przeciwzmarszczkowo. Wspomaga regenerację naskórka. Przywraca skórze odpowiedni poziom nawilżenia. Miejsce 2 Aderma Exomega Control Nasza ocena: 9,5/10 Aderma Exomega Control Emolientowy krem na atopowe zapalenie skóry przeznaczony dla dorosłych, dzieci i niemowląt. Natychmiast przynosi ulgę w objawach atopii i wspiera wyciszanie przebiegu schorzenia. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Ekstrakt z owsa – wycisza zmiany atopowe, łagodzi podrażnienia. Gliceryna – nawilża, chroni przed utratą wilgoci. Niacynamid – działa przeciwzapalnie, kojąco, wzmacniająco. Olej z wiesiołka – nawilża, regeneruje, łagodzi świąd i pieczenie. Łagodzi uczucie ściągnięcia i przesuszenie. Koi podrażnienia i zaczerwienienia. Niweluje świąd. Nawilża, natłuszcza i chroni. Miejsce 3 Uriage Xémose Nasza ocena: 9/10 Uriage Xémose Krem na atopowe zapalenie twarzy przeznaczony dla dorosłych i niemowląt od 1 miesiąca życia. Bezpieczny dla skóry podrażnionej i wrażliwej. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Woda termalna Uriage – koi, wycisza i łagodzi podrażnienia. Kompleks TLR2-Regul – wzmacnia naturalną odporność skóry. Kompleks Cerasterol 2F – odbudowuje i wzmacnia skórę. Kompleks Chronoxine – koi i łagodzi podrażnienia. Nawilża i zmiękcza skórę. Redukuje problem przesuszenia i nadmiernego łuszczenia. Dogłębnie odżywia. Nadaje skórze zdrową elastyczność i jędrność. Miejsce 4 CutisHelp E Krem konopny na dzień Nasza ocena: 8,5/10 CutisHelp E Krem konopny na dzień Dermokosmetyk przeznaczony do pielęgnacji skóry atopowej i borykającej się z egzemą. Skutecznie łagodzi objawy schorzenia. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Olej konopny – dostarcza skórze kwasów omega 3-6-9, łagodzi podrażnienia i zaczerwienienie skóry. Ekstrakt z rumianku – działa antyseptycznie, łagodząco i kojąco. Bielony wosk pszczeli – działa przeciwzapalne, przeciwświądowo. Gliceryna – nawilża, chroni przed utratą wilgoci. Wiąże wodę w naskórku zapobiegać przesuszeniom. Odbudowuje uszkodzenia i ubytki w skórze. Łagodzi objawy atopii. Zmniejsza problem łuszczenia naskórka. Miejsce 5 Bioderma Atoderm Nutritive Nasza ocena: 8/10 Bioderma Atoderm Nutritive Odżywczy krem do skóry suchej, bardzo suchej i atopowej. Przywraca równowagę hydrolipidową skóry. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Masło shea – regeneruje, odżywia. Wyciąg z awokado – wspiera procesy naprawcze skóry. Wazelina – chroni przed utratą wilgoci. Gliceryna – nawilża, niweluje przesuszenie. Odżywia i nawilża. Koi podrażnienia. Zapobiega utracie wilgoci. Wspomaga regenerację. Miejsce 6 Cetaphil Moisturizing Night Cream Nasza ocena: 7/10 Cetaphil Moisturizing Night Cream Krem nawilżający z kwasem hialuronowym, do codziennej pielęgnacji skóry atopowej. Bezpieczny dla skóry wrażliwej. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Gliceryna – chroni przed utratą wilgoci. Hydrolizowany kwas hialuronowy – wzmacnia barierę ochronną skóry. Wyciąg z szanty zwyczajnej – oczyszcza, odkaża. Oliwa z oliwek – łagodzi świąd i podrażnienia, działa antyseptycznie. Dogłębnie nawilża i redukuje problem przesuszenia. Dostarcza skórze witaminy A, C, E. Ma hipoalergiczną formułę. Wzmacnia, uelastycznia i ujędrnia. Miejsce 7 Oillan Balance Multilipidowy krem do twarzy Nasza ocena: 6,5/10 Oillan Balance Multilipidowy krem do twarzy Krem przeznaczony do łagodzenia objawów AZS i innych schorzeń dermatologicznych skóry. Może być stosowany w trakcie kuracji lub po zabiegach. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Olej arganowy – wspomaga odbudowę naskórka, poprawia elastyczność. Olej z dzikiej róży – wzmacnia odporność, działa przeciwstarzeniowo. Prowitamina B5 – łagodzi i koi podrażnienia. Masło shea – wzmacnia naturalną odporność skóry, regeneruje. Wzmacnia naturalną barierę ochronną skóry. Regeneruje i odbudowuje. Łagodzi podrażnienia i zaczerwienienia. Poprawia elastyczność i jędrność skóry. Miejsce 8 SVR Hydraliane Extra Riche Nasza ocena: 6/10 SVR Hydraliane Extra Riche Balsam intensywnie nawilżający do pielęgnacji twarzy ze skórą wrażliwą, suchą, odwodnioną. Hypoalergiczna formuła jest bezpieczna również dla skóry atopowej i alergicznej. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Hydrofilowe cukry – zapewniają długotrwałe i efektywne nawilżenie skóry. Fizjoadaptowalna Woda – intensywnie nawilża i koi. Masło shea – regeneruje, odżywia, chroni i wzmacnia skórę. Niweluje uczucie ściągnięcia i przesuszenia. Przywraca odpowiedni poziom nawilżenia skóry. Zmiękcza, poprawia elastyczność i jędrność. Miejsce 9 Iwostin Purritin Rehydrin Nasza ocena: 5,5/10 Iwostin Purritin Rehydrin Krem przywracający nawilżenie, przeznaczony do codziennej pielęgnacji. Może być stosowany podczas kuracji dermatologicznych. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku AquqJuve Q Mix – chroni przed utratą wilgoci. Skwalan roślinny – zmiękcza i nawadnia. Alantoina – łagodzi, koi, zmiękcza. Ceramidy – odbudowują ubytki w skórze, działają przeciwstarzeniowo. Dogłębnie nawilża i redukuje przesuszenia. Poprawia jędrność i elastyczność. Miejsce 10 Jowaé Gel Vitaminé Hydratant Énergisant Nasza ocena: 5,5/10 Jowaé Gel Vitaminé Hydratant Énergisant Krem witaminowy w postaci żelowej przeznaczony do codziennej pielęgnacji skóry odwodnionej, suchej, wrażliwej. Wybrane składniki aktywne Zalety kosmetyku Kumkwat – dostarcza skórze witaminy C, działa przeciwstarzeniowo, przeciwzapalnie i wzmacniająco. Antyoksydacyjne Lumifenole – zapobiegają utracie wilgoci ze skóry. Kofeina – stymuluje mikrokrążenie w skórze, dotlenia, wzmacnia skórę. Energetyczny zastrzyk witamin dla odwodnionej i przesuszonej skóry. Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin posiada właściwości silnie nawilżające, odżywcze i natłuszczające. Dermokosmetyk natychmiast łagodzi przesuszenia i podrażnienia. Zawarte w nim naturalne substancje aktywne, wspierają skórę w regeneracji i procesach odbudowy. Wskazaniem do stosowania kremu Atopicin jest skóra atopowa, ale także przesuszona, sucha, odwodniona. Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin może być stosowany samodzielnie, jako krok uzupełniający leczniczą kurację lub profilaktycznie. Kosmetyk przekonuje prostym składem, z dużą przewagą składników roślinnych, delikatną formułą i neutralnym pH, co jest szczególnie ważne przy pielęgnacji skóry z atopią. Krem do skóry atopowej Atopicin jest emolientem, którego zadaniem jest łagodzenie podrażnień i wsparcie w procesach regeneracji i odbudowie skóry. Kompozycja składników roślinnych ma działanie barierowe. Dzięki temu po aplikacji, kosmetyk pełni funkcję ochrony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych – Marcin Bielonko, członek zarządu Farmacia Verde – producenta naturalnych kosmetyków. - Marcin Bielonko, członek zarządu Farmacia Verde – producenta naturalnych kosmetyków. Co o kremie na atopowe zapalenie skóry Atopicin mówią testerki kosmetyku? Krem do atopowej skóry Atopicin stosuję do łagodzenia przebiegu atopii. Skóra natychmiast po aplikacji jest ukojona, a ja odczuwam ulgę w pieczeniu, swędzeniu i podrażnieniu skóry twarzy – Ania z Koszalina. Krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin stosuję codziennie od kilku tygodni. Widzę ogromną poprawę w jakości skóry, która jest nawilżona, pozbawiona przesuszeń i odżywiona. Krem dobrze współgra z makijażem – Karolina z Krakowa. Atopowe zapalenie skóry jest schorzeniem w dużym stopniu uwarunkowanym genetycznie. Nie ma na niego skutecznego leku, dlatego terapia ma działanie objawowe. Bardzo duże znaczenie w przebiegu atopii ma rodzaj i jakość stosowanych codziennie kosmetyków myjących i pielęgnacyjnych. Nasz wybór powinien celować w specjalistyczne emolienty, których składy tworzą kompozycje substancji przeciwzapalnych, nawilżających, odżywczych, regenerujących i kojących. Osoby z atopią powinny unikać ogólnodostępnych środków myjących, z uwagi na zawarte w nich detergenty. Kompleksowe rozwiązanie w oczyszczaniu i pielęgnacji skóry znajdziemy w propozycji dermokosmetyków Atopicin - mówi Pani Justyna Masal-Ochotny, kosmetolog FAQ – krem na azs 1. Czym są emolienty? Emolienty to substancje tłuszczowe, które odbudowują płaszcz hydro-lipidowy skóry, chronią przed utratą wilgoci i wzmacniają naturalną odporność skóry. Przykładem emolientu jest krem na atopowe zapalenie skóry Atopicin. 2. Czy każdy krem na atopowe zapalenie skóry może aplikowany również na skórę dziecka? Nie. Wybierając krem na atopowe zapalenie skóry dziecka należy upewnić się, czy producent zawarł taką informację lub skład kosmetyku skonsultować z lekarzem bądź farmaceutą. 3. Jakich składników nie powinien zawierać krem na atopowe zapalenie skóry? Kremy na atopowe zapalenie skóry nie powinny zawierać w składzie substancji barwiących i zapachowych. Działają one drażniąco i mogą zaostrzać objawy atopii. Bibliografia 1. 1 Urban E., Dermatologia. Diagnostyka różnicowa, 2014 2. Śpila B., Jazienicka I., Pucuła J., Analiza czynników psychogennych u chorych na schorzenia skóry, 2004 3. Reich A., Wójcik-Maciejewicz A., Słomiński Stress and the skin, 2010 4. Nusgens Humbert P., Rougier A., Zewnętrzne zastosowanie witaminy C, 2002 5. Dylewska – Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana,1999